Gąsówka Osse

Gąsówka-Osse, Gąsówki-Osse, ossowski.

Gąsówka-Osse – wieś położona na zachód, tuż za częścią miasta Łapy-Osse. Zajmuje obszar o powierzchni 429 ha.

Gąsówka-Osse była bardzo małą wsią na pocz. XX w., gdyż żyło w niej tylko 34 mieszkańców, w zaledwie 2 budynkach . Wszyscy byli narodowości polskiej. Wieś należała do parafii Płonka, gminy Sokoły w powiecie Wysokie Mazowieckie.

Gąsówka-Osse w r. 1827 liczyła 22 dymy i 142 mieszkańców. Leżała w obrębie okolicy szlacheckiej Gąsówka, w której skład wchodziły wsie szlacheckie i włościańskie.Z danych, z początku XX w. można wnioskować, że była to prawdopodobnie wieś włościańska, gdyż w szlacheckich, jak wynika z statystyk dotyczących innych miejscowości, mieszkało średnio pięć, sześć osób w jednym domu. „Seło Osoie zemiane 1528”. W roku 1537 występuje już pod nazwą Osse, ale w dokumentach z lat 1567 do 1676 jako Osze. W roku 1676 zapisana jest nazwa dwuczłonowa Gasowka Osze, a od r. 1881 Gąsówka-Osse. Drugi człon nazwy Osse pochodzi od ap. gw. osa ‘osika’ w formie przymiotnika lub od nazwy osobowej Osa w liczbie mnogiej. Obecnie jest to nazwa zestawiona.

Według Ireny Halickiej Osse jest to nazwa rodzinna od nazwy osobowej Ossa. Popiera swoje stwierdzenie następującym cytatem „Nicolaus Ossa de Passek 1397”.Stanisław Rospond opisując wieś Osie położoną w Borach Tucholskich, twierdzi, że jej pierwotna nazwa to Osse. Wyraz osa oznaczał nie tylko ‘osę’, ale także ‘osikę’. Uważa, że nazwę miejscowości należy wywodzić od drzewa. Jest to zatem nazwa topograficzna. Jan Chryzostom Pasek  pisał: „Pojechałem tedy z nimi do Osowa...”. W komentarzu rzeczowym natomiast jest wyjaśnienie, że dziś ta miejscowość nazywa się Osowiec, ale w rękopisie było „...do Ossego”. Zygmunt Gloger opisując rzeki, podaje także ich nazwy i lata wymienione w dokumentach XI, XII i XIII wiecznych. Rzeka Osa występowała w dokumencie z r. 1222. Być może stamtąd przybyli osadnicy i przenieśli nazwę swojej rzeki na nowe miejsce zamieszkania.Możliwe jest także pochodzenie nazwy od wyrazu osoka ‘dawna służba leśna’ i osocznicy ‘pełniący osokę’, pochodzących z gwary dzisiejszych wsi litewskich (okolice Sejn).

„Dla pilnowania leśnych bogactw powoływano stałą służbę osocką, uposażoną w ziemię wolną od świadczeń na rzecz dworu. Osocznicy według ordynacji z 1509 i 1676 r. ... tylko powinni będą każdy w swojej kwaterze objeżdżać i wszelkich szkód tak w drzewie jako i zwierzu przestrzegać, nikomu drzewa bez kwita JMP Leśniczego nie wydawać... drudzy zaś osocznicy powinni będą wespół z starszemi puszcze i borów pilnować, rogi łosie, które zrzucają zbierać i do myśliwca oddawać, wilcze ogrody grodzić, mosty w puszczy mościć, drogi do ostępów naprawować i około ostępów na płachty steczki przeczyszczać, w łowy kiedy i kędy każą pojednemu z pół włóki chodzić...”. Człon pierwszy zob. Gąsówka-Oleksin.Człon drugi Osse jest nazwą topograficzną. 

Buczycha (część wsi Gąsówka-Osse)        

Buczycha to obecnie część wsi Gąsówka-Osse. W r. 1921 była to osada złożona zaledwie z 2 budynków, w których mieszkało 10 osób i nosiła nazwę Bucz. Administracyjnie należała do gminy Poświętne w powiecie Wysokie Mazowieckie. Wyraz bucz oznaczał ‘kosz stożkowaty, siecią ociągnięty, do łowienia ryb mniejszych’. Nazwa Buczycha może pochodzić od słowa buczeć, które było wyrażeniem dotyczącym krów, wody, komina. Jednak bardziej pra

wdopodobne, że pochodzi ona od wyrazu buk oznaczającego rodzaj drzewa. Bruckner  podaje następujące wyrażenie „leśny prowent z Dąbrowia i bucza”.

Buczycha  to nazwa topograficzna, nadana od rodzaju drzew, jakie tam rosły. 

Gąsówka-Bagno (część wsi Gąsówka-Osse)

Słownik geograficzny  podaje, że w r. 1827 była to samodzielna wieś, leżąca w okolicy szlacheckiej o nazwie Gąsówka, w skład której wchodziły wsie szlacheckie i włościańskie. Gąsówka-Bagno dawniej była samodzielną wsią, a od roku 1921 jest częścią wsi Gąsówka-Osse. Wieś w r. 1921 składała się z 31 budynków mieszkalnych. Żyło tam 178 osób, z których 4 było Żydami wyznania mojżeszowego. Gąsówka-Osse-Bagno należała do parafii Płonka, gminy Sokoły, powiatu Wysokie Mazowieckie. Bagno to obszar trwale podmokły, nasycony wodą stanowiącą ok. 80% objętości gruntu, porośnięty roślinnością przystosowaną do występujących tu specyficznych warunków.

Człon pierwszy zob. Gąsówka-Oleksin. Człon drugi jest nazwą topograficzną do ap. bagno.