Prawo do pieniężnych świadczeń chorobowych dla pracowników, powracających do Polski

w związku z pojawiającymi się wątpliwościami dotyczącymi prawa do pieniężnych świadczeń chorobowych dla pracowników, powracających do Polski z państw należących do UE/EOG (a także Wielkiej Brytanii i Szwajcarii), podlegających ustawodawstwu z zakresu zabezpieczenia społecznego tych państw i poddanych kwarantannie w Polsce, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśnia:

Osoba podlegająca ubezpieczeniu społecznemu w innym państwie UE/EOG, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii, która powróciła do Polski, jeśli w Polsce poddana jest kwarantannie, na podstawie przepisów UE z zakresu koordynacji zabezpieczenia społecznego, zachowuje prawo do pieniężnych świadczeń chorobowych.     

Jedynym warunkiem dla takiego utrzymania ustawodawstwa właściwego oraz nabycia prawa do ww. świadczeń powinno być przedłożenie przez pracownika/osobę prowadzącą działalność na własny rachunek (w tym również ex post) dokumentu wydanego przez administrację polską (sanitarną i epidemiologiczną) potwierdzającego, że dana osoba jest/była poddana obowiązkowej kwarantannie w Polsce lub w innych warunkach z powodu Covid-19 nie mogła wykonywać pracy.

Zgodnie z art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, prawo do świadczeń chorobowych jest ustalane na podstawie ustawodawstwa państwa właściwego, czyli państwa, w którym dana osoba jest ubezpieczona. Do sytuacji tej ma również zastosowanie inna podstawowa zasada określona w art. 5 punkt b) ww. rozporządzenia, zgodnie z którą "w przypadkach, w których na podstawie ustawodawstwa właściwego państwa członkowskiego, zaistnieniu pewnych okoliczności lub zdarzeń przypisywane są określone skutki prawne, to państwo członkowskie uwzględnia podobne okoliczności lub zdarzenia zaistniałe w każdym państwie członkowskim tak jak gdyby miały one miejsce na jego własnym terytorium". Oznacza to, że dla zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych bez znaczenia jest czy dana osoba poddana jest na podstawie decyzji właściwych instytucji/organów kwarantannie w Polsce czy zagranicą, zdarzenie takie należy traktować tak jak gdyby osoba ta była poddana kwarantannie na terytorium państwa, w którym jest objęta ubezpieczeniem społecznym.

Praktyczna realizacja przepisu art. 21 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 jest określona m.in. w art. 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Przepis ten określa obowiązki ubezpieczonego, procedurę obowiązującą instytucję państwa członkowskiego miejsca zamieszkania lub tymczasowego pobytu oraz procedurę obowiązującą instytucję właściwą, czyli tę, w której dana osoba jest ubezpieczona.

Na podstawie art. 27 ust. 8 tego rozporządzenia do celów stosowania art. 21 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 dane zawarte w zaświadczeniu o niezdolności ubezpieczonego do pracy, które zostało sporządzone w innym państwie członkowskim na podstawie diagnozy medycznej lekarza lub instytucji przeprowadzającej badanie, mają taką samą wartość prawną, jak zaświadczenie sporządzone w państwie, w którym dana osoba objęta jest ubezpieczeniem społecznym.

Należy dodać, że zagraniczna instytucja ubezpieczeniowa ma prawo do zwrócenia się do właściwej instytucji miejsca zamieszkania lub pobytu ubezpieczonego (np. ZUS, KRUS) z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli administracyjnej lub badań lekarskich (art. 27 ust. 5 rozporządzenia 987/2009). Badania takie i kontrole, zgodnie z tym przepisem, są przeprowadzane na podstawie ustawodawstwa krajowego.

Podsumowując, należy mieć na uwadze, że wyżej opisane zasady ustanowione przepisami rozporządzeń UE z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w szczególności zasada równego traktowania okoliczności lub zdarzeń, wzajemnego uznawania dokumentów i dowodów potwierdzających sytuację danej osoby wydanych w innym państwie członkowskim (na podstawie ustawodawstwa wewnętrznego),
a w szczególności dokumentów potwierdzających niezdolność do wykonywania pracy, mają na celu zapewnienie prawa do świadczeń w sytuacjach transgranicznych i stanowią istotę unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a także w praktyce zapewniają swobodny przepływ pracowników.